Mục tiêu tổng thể của Fit For 55
Mục tiêu tổng thể của Liên minh Châu Âu (EU) trong nỗ lực kiểm soát biến đổi khí hậu là đạt được sự trung lập về khí hậu vào năm 2050. Để đạt được mục tiêu này, Luật Khí hậu đã được ban hành để đảm bảo rằng tất cả các chính sách của EU đều hướng tới mục tiêu trung lập về khí hậu. Luật này đã được thi hành vào tháng 7 năm 2021 thông qua “Gói Fit for 55”. Con số 55 tượng trưng cho mục tiêu giảm 55% lượng phát thải khí nhà kính vào năm 2030. Gói này bao gồm các công cụ pháp lý để thực hiện mục tiêu này trong các lĩnh vực khí hậu, năng lượng, sử dụng đất, giao thông và thuế.
Một trong những điểm quan trọng là Cơ chế Điều chỉnh Biên giới Carbon (CBAM). Tháng 12 vừa qua, EU đã thông báo triển khai CBAM. Theo đó, EU sẽ áp dụng thuế carbon đối với tất cả hàng hóa xuất khẩu được nhập khẩu vào thị trường này, dựa trên cường độ phát thải khí nhà kính trong quy trình sản xuất tại nước xuất xứ. Ban đầu, CBAM sẽ áp dụng cho các hàng hóa nhập khẩu có nguy cơ gây ô nhiễm cao như xi măng, thép, phân bón, nhôm, điện và hydro, đó là những lĩnh vực chiếm tới 94% lượng khí thải công nghiệp của châu Âu. Cơ chế này sẽ được giới thiệu dần dần đến toàn bộ EU cho đến cuối năm 2025 và sau đó sẽ được triển khai đầy đủ vào năm 2026.
Trong thực tế, điều này đồng nghĩa với việc các nhà nhập khẩu của Liên minh Châu Âu (EU) sẽ phải mua các chứng nhận, khai báo lượng khí thải có trong các sản phẩm được nhập khẩu. Nếu họ có thể cung cấp thông tin đã được xác minh từ các nhà sản xuất ngoài EU rằng giá carbon đã được thanh toán trong quá trình sản xuất, thì chi phí này có thể được khấu trừ vào hóa đơn cuối cùng.
Doanh nghiệp nên theo dõi tác động của CBAM và khả năng mở rộng cơ chế này đối với các sản phẩm khác. Thỏa thuận Xanh của EU coi các sản phẩm bền vững là tiêu chuẩn, và nhiều sáng kiến trong chính sách sản phẩm bền vững đang được đề xuất trong tương lai gần. Doanh nghiệp cần chú ý theo dõi lĩnh vực này để đánh giá xem liệu chúng có ảnh hưởng đến doanh nghiệp của mình không và ảnh hưởng như thế nào.
Fit For 55 ảnh hưởng đến các ngành nào?
Trong lĩnh vực thực phẩm, sản phẩm từ châu Âu nổi tiếng với sự an toàn, dinh dưỡng và chất lượng cao, và Liên minh Châu Âu (EU) đang nỗ lực biến hệ thống thực phẩm của mình trở thành tiêu chuẩn toàn cầu thông qua Chiến lược từ trang trại đến bàn ăn (Farm to Fork). Chiến lược này bao gồm toàn bộ chuỗi cung ứng thức ăn và sẽ đặt trách nhiệm cho tất cả các bên liên quan. Khung pháp lý cho hệ thống thực phẩm bền vững dự kiến sẽ được đưa ra vào năm 2023, bao gồm các định nghĩa chung, nguyên tắc, yêu cầu, chứng nhận và kế hoạch ghi nhãn, từ đó biến thực phẩm bền vững trở thành tiêu chuẩn cho tất cả các sản phẩm được đưa vào thị trường EU.
Thỏa thuận Xanh của EU có thể ảnh hưởng đến một số ngành công nghiệp của Việt Nam, phụ thuộc vào đặc điểm của từng ngành và các biện pháp cụ thể được thực hiện theo thỏa thuận. Ví dụ, trong ngành dệt may và giày dép, thỏa thuận này yêu cầu các sản phẩm phải được sản xuất từ các vật liệu và quy trình thân thiện với môi trường, đồng thời phải đáp ứng các tiêu chuẩn bền vững và phải có nhãn ghi rõ nguồn gốc sinh thái. Các doanh nghiệp Việt Nam trong lĩnh vực này sẽ cần điều chỉnh quy trình sản xuất và đầu tư vào công nghệ mới để duy trì tính cạnh tranh.
Trong lĩnh vực bao bì, các doanh nghiệp Việt Nam sẽ phải sản xuất bao bì từ vật liệu thân thiện với môi trường và có thể tái chế hoàn toàn, để phù hợp với yêu cầu của Thỏa thuận Xanh của EU.
Ngoài ra, ngành nông sản và thủy sản cũng có thể chịu ảnh hưởng từ Thỏa thuận Xanh EU, khi thỏa thuận này đặt ra các tiêu chuẩn mới về nông nghiệp bền vững và thân thiện với môi trường. Điều này đòi hỏi các doanh nghiệp Việt Nam phải tuân thủ các tiêu chuẩn mới về thực hành canh tác và sản xuất lương thực bền vững, cũng như phải đầu tư vào công nghệ mới và thay đổi quy trình sản xuất để giảm thiểu chất thải và sử dụng hóa chất độc hại.
Ngành sản xuất sắt thép cũng đối diện với nguy cơ ảnh hưởng từ Thỏa thuận Xanh của EU, với mục tiêu giảm sử dụng vật liệu tiêu tốn năng lượng và thay vào đó là sử dụng các vật liệu bền vững hơn.
Tóm lại, Thỏa thuận Xanh của EU đặt ra nhiều thách thức cho doanh nghiệp Việt Nam, nhưng đồng thời cũng mở ra cơ hội phát triển mới. Các doanh nghiệp cần nhận thức rõ những thay đổi mà thỏa thuận này mang lại và sẵn lòng thích ứng với những thách thức đó để duy trì và nâng cao khả năng cạnh tranh trên thị trường EU. Đồng thời, họ cũng cần tiên phong trong việc thúc đẩy các xu hướng mới để tạo ra các sản phẩm bền vững và thân thiện với môi trường, từ đó thu hút lợi ích trong dài hạn.
Cần lưu ý đến yếu tố nào nhằm đáp ứng Fit For 55:
Để chuẩn bị cho tác động của Thỏa thuận Xanh châu Âu, các doanh nghiệp Việt Nam có thể thực hiện các bước sau:
- Theo dõi và cập nhật thông tin về những diễn biến mới nhất trong Thỏa thuận Xanh châu Âu, cũng như mọi quy định, chính sách, chiến lược hay kế hoạch mới nhằm thực hiện Thỏa thuận này.
- Đánh giá tác động tiềm năng của Thỏa thuận Xanh châu Âu đối với hoạt động và xuất khẩu của doanh nghiệp. Xác định những lĩnh vực có thể cần được cải thiện để đáp ứng các tiêu chuẩn bền vững mới.
- Cân nhắc áp dụng các biện pháp bền vững và thân thiện với môi trường hơn, như giảm phát thải khí nhà kính, tăng hiệu quả sử dụng năng lượng và sử dụng vật liệu tái chế. Ví dụ, đối với Cơ chế điều chỉnh carbon, thay vì mua chứng chỉ carbon của EU, các doanh nghiệp có thể bắt đầu thực hiện các biện pháp để giảm khí thải carbon trong quá trình sản xuất.
- Chuyển từ mô hình sản xuất và xuất khẩu chỉ tập trung vào sản lượng sang mô hình sản xuất hiện đại, tập trung vào yếu tố môi trường và phát triển bền vững. Đồng thời, nắm bắt cơ hội từ việc chuyển đổi số và áp dụng các công nghệ mới trong hoạt động sản xuất.
- Đầu tư vào nghiên cứu và phát triển để tạo ra các công nghệ và sản phẩm mới đáp ứng các tiêu chuẩn bền vững do Thỏa thuận Xanh châu Âu đề ra.
Trong bối cảnh “Fit For 55” ảnh hưởng đến nền kinh tế toàn cầu, doanh nghiệp Việt Nam cần thận trọng và linh hoạt trong việc điều chỉnh chiến lược kinh doanh và sản xuất của mình. Việc thích ứng và áp dụng các biện pháp bền vững không chỉ giúp doanh nghiệp duy trì được sự cạnh tranh trên thị trường quốc tế mà còn tạo ra cơ hội mới để phát triển và mở rộng thị trường. Đồng thời, việc đầu tư vào nghiên cứu và phát triển cũng là yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp thích ứng tốt với những thách thức và cơ hội đặt ra bởi các thỏa thuận và chính sách mới của Liên minh Châu Âu. Trong thời đại của sự bền vững và chuyển đổi số, việc đặt mình vào vị thế tiên phong và sẵn sàng thích ứng với những thay đổi là chìa khóa để thành công trong môi trường kinh doanh ngày nay và trong tương lai.
