Để phát triển được ngành công nghiệp hỗ trợ, các doanh nghiệp trong nước rất cần đến sự hỗ trợ của những doanh nghiệp đầu tàu. Quan trọng hơn, cần có những chính sách trợ lực đủ mạnh, tạo điều kiện cho họ bứt phá và vươn lên.
Doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ: Còn thiếu và yếu
Theo thống kê của Bộ Công Thương, hiện nay, ngành công nghiệp ô tô đang nhập khẩu 80% linh kiện sản xuất. Tuy nhiên, với thực tế giai đoạn ô tô hoá đang tăng nhanh, doanh số bán xe toàn ngành có khả năng chạm mốc 500.000 chiếc trong năm 2022 – mốc được gỡ bỏ mác “thị trường nhỏ”. Do đó, việc phát triển công nghiệp hỗ trợ cho ngành ô tô ngày càng trở nên cấp thiết.
Số liệu của Bộ Công Thương cũng cho thấy, hiện các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ ngành ô tô tại Việt Nam còn khá ít, mới chỉ khoảng 300 doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế. Trong đó, có khoảng hơn 40 doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp ô tô; 45 doanh nghiệp sản xuất khung gầm, thân xe, thùng xe; 214 doanh nghiệp sản xuất linh kiện, phụ tùng ô tô…
So với các quốc gia trong khu vực, những con số này rất khiêm tốn. Đơn cử như Thái Lan có gần 700 doanh nghiệp là nhà cung cấp cấp 1 thì tại Việt Nam có chưa đến 100 doanh nghiệp. Đối với nhà cung cấp cấp 2, cấp 3, Việt Nam chỉ có chưa đến 150 doanh nghiệp, trong khi Thái Lan có khoảng 1.700 doanh nghiệp.
Các doanh nghiệp tại Việt Nam cũng mới sản xuất, gia công chưa được 300 chi tiết trong khi cả chiếc xe có khoảng 30.000 chi tiết linh kiện. Bên cạnh đó, hàm lượng công nghệ và giá trị các chi tiết linh kiện, phụ tùng này cũng chưa cao khi mới chỉ là những linh kiện cồng kềnh, cần nhiều nhân công như ghế, bộ dây điện, vành bánh xe, ốp cửa, lốp không săm… và một số doanh nghiệp đầu tư dây chuyền dập thân, vỏ xe.
Những chi tiết quan trọng về động cơ, hệ truyền động, hộp số, hệ thống an toàn, hệ thống điện tử trên xe, đặc biệt là chip bán dẫn, doanh nghiệp nội địa chưa sản xuất được và phải phụ thuộc rất nhiều vào nhập khẩu.
Để các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ ‘khỏe’ hơn
Để ngành công nghiệp hỗ trợ tại Việt Nam và các doanh nghiệp vừa và nhỏ trong nước có cơ hội phát triển, tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu, thời gian qua, các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài đã trở thành những đầu kéo.
Đơn cử như đối với ngành điện tử, Bộ Công Thương và Samsung Việt Nam đang phối hợp triển khai Dự án hợp tác phát triển Nhà máy thông minh tại Việt Nam giai đoạn 2022 – 2023. Mục tiêu là đào tạo 100 chuyên gia Việt Nam và hỗ trợ tư vấn, cải tiến 50 doanh nghiệp áp dụng mô hình nhà máy thông minh trong 02 năm (2022 – 2023) nhằm nâng cao khả năng chuyên môn của đội ngũ chuyên gia tư vấn trong nước, cải tiến năng lực vận hành sản xuất trên nền tảng công nghệ thông tin của doanh nghiệp.
Đây cũng là cơ hội chuẩn hóa doanh nghiệp theo mô hình nhà máy thông minh, qua đó có cơ hội liên kết phát triển sản xuất, tăng khả năng tham gia sâu vào các chuỗi cung ứng toàn cầu và trở thành đối tác của các doanh nghiệp hàng đầu như Samsung Việt Nam trong tương lai gần.
Tương tự như Samsung, đối với ngành ô tô, Toyota Việt Nam đã phối hợp với Cục Công nghiệp (Bộ Công Thương) triển khai Dự án Hợp tác hỗ trợ doanh nghiệp trong nước trong lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ. Dự án được triển khai với mục tiêu hỗ trợ xây dựng năng lực cho một số doanh nghiệp trong nước thông qua hoạt động kết nối, đào tạo và phát triển năng lực, cải tiến hiệu quả quy trình sản xuất.
Từ năm 2018, Toyota Việt Nam cũng thành lập bộ phận chuyên trách đào tạo và phát triển nhân sự và quản lý sản xuất cho nhà cung cấp trong hệ thống của mình. Hoạt động này đã giúp nâng cao được đáng kể số doanh nghiệp thuần Việt trong hệ thống nhà cung cấp của Toyota Việt Nam.
Bên cạnh sự hỗ trợ của các doanh nghiệp đầu tàu, ngành công nghiệp ô tô cũng cần những chính sách đủ mạnh để giải quyết các vấn đề như chi phí đầu tư lớn trong khi sản lượng nhỏ và chưa có công nghiệp vật liệu chất lượng cao… để nhanh chóng thu hẹp khoảng cách chi phí, mở rộng được mạng lưới linh kiện nội địa, thúc đẩy sự phát triển của ngành công nghiệp hỗ trợ trong tương lai.
